Απόσυρση έφηβης ως άμυνα

Η κόρη μου τελειώνει τη Β λυκείου. Στο γυμνάσιο ήταν μέτρια μαθήτρια, αλλά στο λύκειο η επίδοσή της έπεσε πολύ. Σ’ αυτό συνέβαλε και μια περιπέτεια που πέρασε ο σύζυγός μου με την υγεία του, οπότε το παιδί τρομοκρατήθηκε πως θα τον χάσουμε. Είναι μοναχοκόρη και την αναθρέφαμε αρκετά αυστηρά. Δεν την αφήναμε να βγαίνει, ούτε να φορά τα ρούχα που συνηθίζουν τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της ούτε και να έχει φιλίες. Όταν ο σύζυγός μου ξεπέρασε το πρόβλημα της υγείας του, αλλάξαμε γενικά σαν άνθρωποι και βλέποντας και την κόρη μας συνεχώς θλιμμένη αρχίσαμε να της δίνουμε περισσότερες ελευθερίες. Σ’ αυτό μας βοήθησε και μια φίλη μας καθηγήτρια που συζητά μαζί της. Φέτος οι βαθμοί της μικρής ήταν απογοητευτικοί (δεν θέλησε να κάνει φροντιστήριο) και τώρα στα γραπτά τα πηγαίνει πολύ άσχημα. Φοβόμαστε πως θα χάσει τη χρονιά της. Ενώ είναι πολύ καλή στο σχέδιο και παλιότερα έλεγε πως θέλει να γίνει διακοσμήτρια, τώρα λέει πως δεν θα προετοιμαστεί για τις πανελλήνιες. Δεν έχουμε τα οικονομικά μέσα να τη στείλουμε ούτε στο εξωτερικό ούτε εδώ σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Δεν ξέρω τι να κάνω για να τη βοηθήσω.

Α.

Η μετάβαση από το γυμνάσιο στο λύκειο σημαίνει για πολλά παιδιά πτώση της σχολικής επίδοσης. Στη δική σας περίπτωση είναι σίγουρο πως η κόρη σας επηρεάστηκε αρνητικά και από άλλους παράγοντες, τους οποίους πολύ σωστά εντόπισες. Η περιπέτεια υγείας του πατέρα της είναι φυσικό να την επηρέασε αρνητικά. Πολλά παιδιά βιώνουν ένα τέτοιο πρόβλημα ως απειλή εγκατάλειψης και χάνουν την εμπιστοσύνη τους για τη ζωή και κατά συνέπεια τη διάθεσή τους να οραματιστούν το μέλλον τους και να αγωνιστούν γι’ αυτό. Εξάλλου, η αυστηρή  ανατροφή αποβαίνει κατά κανόνα αρνητική για τα παιδιά. Αν δεν μπορούν να κοινωνικοποιηθούν και να συμβαδίσουν με τους συνομηλίκους τους δεν αναπτύσσουν αυτοεκτίμηση και άλλα κλείνονται στον εαυτό τους  ενώ άλλα έχουν άσχημες έντονες αντιδράσεις ή παραβατικές συμπεριφορές. Η κόρη σας φαίνεται πως επέλεξε την απόσυρση ως άμυνα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και μέρος αυτής της απόσυρσης είναι η ουσιαστική «εγκατάλειψη» του σχολείου και των σπουδών.

Είναι πολύ θετικό που η αρνητική εμπειρία από το πρόβλημα υγείας του συζύγου σάς ωρίμασε και σας οδήγησε σε μια καλύτερη αντιμετώπιση της ζωής γενικότερα και της κόρης σας ειδικότερα. Οι θετικές μεταβολές όμως παίρνουν το χρόνο τους για να αποδώσουν. Αλλάξατε στάση απέναντι στο παιδί, αλλά συζητήσατε μαζί της το λόγο; Εκφράσατε τα συναισθήματά σας για τη δύσκολη κατάσταση που περάσατε; Ακούσατε τα δικά της; Παραδεχτήκατε τα λάθη που είχατε κάνει στην ανατροφή της; Εκφράσατε τις νέες σας απόψεις επισημαίνοντας και το λόγο της αλλαγής; Θέσατε με σαφήνεια νέες αρχές και κανόνες με βάση τους οποίους θα λειτουργεί στο εξής η οικογένειά σας; Ένα τέτοιο ξεκαθάρισμα είναι πολύ χρήσιμο, βάζει τα πράγματα στη θέση τους και δίνει στο παιδί σιγουριά. Στη διαδικασία αυτή μπορεί να σας βοηθήσει και η φίλη εκπαιδευτικός, αφού η κόρη σας την εμπιστεύεται.

Δώστε της χρόνο και μην παίρνετε τα λεγόμενά της τοις μετρητοίς. Αφήστε την να τελειώσει τις εξετάσεις της και μετά, είτε έχει περάσει την τάξη της είτε όχι, συζητήστε μαζί της να γραφτεί σε ένα θερινό φροντιστήριο ώστε να καλύψει όσο γίνεται τα κενά της και να ξεκινήσει την επόμενη σχολική χρονιά με μεγαλύτερη σιγουριά.  Ακόμη και η απώλεια μιας σχολικής χρονιάς δεν αποτελεί καταστροφή, προκειμένου το παιδί να ηρεμήσει και να καλύψει τα κενά του με άνεση χρόνου. Εξηγήστε της αυτή τη λογική έτσι ώστε να μην αισθανθεί κατωτερότητα.

Σχετικά με τις μελλοντικές της σπουδές, μην την πιέσετε. Δείξτε της πως υπάρχει χρόνος να σπουδάσει όποτε το επιθυμήσει και το βάλει στόχο, κι αυτό δεν είναι απαραίτητο να γίνει αμέσως μόλις τελειώσει το λύκειο. Θα πρότεινα μάλιστα να μην προετοιμαστεί με φροντιστήριο για τις πανελλήνιες εξετάσεις κατά τη διάρκεια της Γ’ λυκείου, εκτός κι αν η ίδια το βάλει στόχο και δηλώσει πως το θέλει. Μπορεί να κάνει κάποια μαθήματα απλώς για να βοηθηθεί να τελειώσει άνετα το λύκειο, ώστε να μη δημιουργηθεί κατάσταση ανάλογη με το φετινή. Μια καλή ιδέα είναι να κάνει και μαθήματα σχεδίου, ώστε να εξοικειωθεί με το αντικείμενο που της αρέσει και να δημιουργήσει την υποδομή για να σπουδάσει διακόσμηση όποτε τελικά το αποφασίσει. Το φροντιστήριο του σχεδίου θα τη βοηθήσει να κοινωνικοποιηθεί με παιδιά που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και πιθανώς να λάβει μια αναγνώριση της κλίσης της, που θα βελτιώσει την αυτοπεποίθησή της.

Το πανεπιστήμιο δεν αποτελεί τη μόνη διέξοδο σπουδών. Αν η κόρη σας δεν καταφέρει στο μέλλον να εισαχθεί στη σχολή που επιθυμεί και δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα ιδιωτικού πανεπιστημίου, μπορεί αρχικά να φοιτήσει σε κάποιο δημόσιο ΙΕΚ. Αργότερα, αν επιθυμεί να διευρύνει τη μόρφωσή της, μπορεί να εργαστεί η ίδια και να εξοικονομήσει χρήματα για περαιτέρω σπουδές.

Η ψυχική ισορροπία του παιδιού είναι πολύ πιο σημαντική από τις σπουδές. Βοηθήστε την να ξεπεράσει τη δύσκολη ψυχολογική φάση που περνά, δείχνοντάς της αγάπη, ενθάρρυνση και εμπιστοσύνη. Πείτε της πως θα είστε ευχαριστημένοι με ό,τι κάνει την ίδια ευχαριστημένη και, προ πάντων, φροντίστε να αισθάνεστε έτσι και όχι απλώς να το πείτε. Απομυθοποιήστε τις σπουδές και τα χρονικά περιθώρια γι’ αυτές, για να τη βοηθήστε να ηρεμήσει και να ξεπεράσει την απόσυρση στην οποία έχει καταφύγει.  

Κατερίνα